
روزنامه «خراسان» یک برند رسانهای قدیمی و قدرتمند در مشهد و ایران است.
«خراسان» جزو سبد خرید مشهدیهاست و جزوی از هویت شهر است.
این روزنامه، مثل هر پدیده و نهاد فرهنگی دیگر، نقاط قوت و ضعفی دارد. چیزهایی دارد که به آن افتخار میکنیم و نقاط ضعفی هم دارد که روی اعصاب است!
در مشهدمگ دو یادداشت آماده کردیم. یکی با عنوان «۱۰ دلیل برای دوست داشتن روزنامه خراسان» و دیگری با عنوان «۱۰ دلیل برای دوست نداشتن روزنامه خراسان».
دلایل علاقهمان را در این یادداشت میخوانید و یادداشت بعدیمان (که طی روزهای آتی در مشهدمگ منتشر میشود)، درباره چیزهایی است که در این روزنامه دوست نداریم و به عنوان یک خواننده و طرفدار روزنامه، مایل به اصلاح آن هستیم.
چرا این یادداشتها را در مشهدمگ منتشر میکنیم؟
به یک دلیل ساده: روزنامه خراسان، روزنامه شهر مشهد است. ما عاشق شهرمان هستیم و فکر میکنیم شهر مشهد لیاقت روزنامه قویتر و جاندارتری را دارد. روزنامهای که آیینه تمامنمای شهر و مردمش باشد.
۱. روزنامه قدیمی شهر
تیرماه امسال، «روزنامه خراسان» ۶۸ ساله شد. ۶۸ سال، یعنی دو سوم یک قرن. در عرف مطبوعاتی دنیا، این عمر مطبوعاتی چیز غریبی نیست و روزنامهها و مجلات زیادی را میتوانید پیدا کنید که یک قرن یا ۱۵۰ سال یا حتی ۲۰۰ سال از انتشارشان میگذرد، ولی در ایران این اتفاق خیلی هیجانانگیز و نادر است.
پیرترین روزنامه در حال انتشار ایران، «روزنامه اطلاعات» است که امسال نودمین سالگرد انتشارش را جشن گرفت و پس از آن «روزنامه خراسان» قرار میگیرد.
«روزنامه کیهان» در رده سوم قرار میگیرد.
۲. یک دنیا رسانه
خراسان با ترکیب جدید هیأت مدیره، خود را یک مؤسسه فرهنگی تعریف کرده است. روزنامه خراسان تا سال ۱۳۵۹ مالک خصوصی داشت (محمدصادق تهرانیان). در این سال و در شرایط انقلابی آن زمان، بر اساس یک مصوبه که در شورای انقلاب تصویب شد، تعدادی از روزنامهها مصادره شدند و هرکدام به یکی از نهادهای جدیدالتأسیس انقلابی واگذار شدند. این سرنوشت مشترک روزنامههای ریشهداری همچون اطلاعات، کیهان و خراسان بود. روزنامه خراسان به بنیاد مستضعفان و پس از آن، به بنیاد شهید رسید.
در سال ۱۳۸۰ روزنامه از مالکیت بنیاد شهید خارج شد و زیرنظر مستقیم دفتر رهبری قرار گرفت و هیأت امنای جدیدی برای روزنامه منصوب شد.
در سال ۱۳۸۳ که استان خراسان بزرگ به ۳ استان خراسان رضوی و شمالی و جنوبی تقسیم شد، روزنامه خراسان در تدارک انتشار ۳ روزنامه مستقل برای هر استان برآمد و خیلی زود این کار را اجرایی کرد. در کنار این ۳ روزنامه که در قالب روزنامههایی مستقل فعالیت میکردند و هرکدام تحریریهای جداگانه در شهرهای مشهد و بجنورد و بیرجند (مراکز ۳ استان خراسان) داشتند، روزنامه اصلی با دامنه توزیع کشوری هم کارش را گسترش میداد.
پس از آن، خراسان ورزشی در قالب یک روزنامه مستقل مجوز گرفت و به ضمیمه روزنامه اصلی به مخاطبین ارایه شد.
خراسان برای اینکه همپا با تحولات جامعه حرکت کند و جوابگوی نیاز مخاطبین جوانتر باشد، ضمایم هفتگی جیم و بایت را پایهگذاری کرد.
در حوزه سبک زندگی، سرویس مستقلی در روزنامه تعریف شد که از یکی دو سال پیش به صورت ضمیمه روزانه «زندگی سلام» منتشر میشود.
مؤسسه فرهنگی و مطبوعاتی خراسان، شعار «یک دنیا رسانه» را در سالهای اخیر برای خود انتخاب کرده است. به جز روزنامهها، مجلاتی همچون خراسان فرهنگی، رصد، خراسان دیپلماتیک، گفتمان الگو و… هم پا به عرصه مطبوعاتی گذاشتند و سبد مطبوعاتی مؤسسه خراسان را کامل کردند.
علاوه بر سه استان خراسان، مؤسسه روزنامهای را هم برای استان سیستان و بلوچستان منتشر میکند و برنامهای برای انتشار روزنامه برای استانهای شمالی کشور دارد.
۳. حرف مردم
ستون «حرف مردم» که از قدیم در صفحه ۲ روزنامه چاپ میشد و هنوز هم ادامه دارد، در کمال تعجب یکی از صفحات خواندنی و پرطرفدار روزنامه است. مردم دوست دارند حرف خودشان را بدون رتوش و تحلیل اضافه روی کاغذ روزنامه بخوانند.
بسیاری از روزنامهها (به خصوص روزنامههای قدیمی ایران) ستونی برای دریافت نظرات و پیامهای مخاطبین دارند، اما روزنامه خراسان نگاه ویژهای به این ستون دارد و به عنوان یکی از نقاط قوت به این ستون نگاه میکند.
۴. ارزش خبری آگهیها
دوستی با نگاهی انتقادی میگفت که ارزش خبری آگهیهای روزنامه خراسان از ارزش خبری مطالب اصلی روزنامه بیشتر است! حالا کاری نداریم که این حرف درست است یا نه، ولی اینکه یک روزنامه چنان حجمی از آگهی و رپرتاژهای تبلیغاتی داشته باشد که آگهیهایش هم حرفی برای گفتن داشته باشند، شاید نقطه ضعف نباشد.
خود من هم گاهی روزنامه را ورق میزنم و کلی دیتای به درد بخور از آگهیهای صفحات اصلی روزنامه و نیازمندیهای روزنامه به دست میآورم.
یکی از نکات جالب توجه در مشهد این است که بیزینسهای مختلفی کلا کاسبیشان با روزنامه میچرخد. یعنی هر روز در ضمیمه نیازمندیهای روزنامه آگهی چاپ میکنند و بر اساس آن سفارش کار میگیرند.
حوزههای مختلف کاری از املاک تا ایزوگام و خدمات متعدد ساختمانی و کسانی که در کار خرید و فروش ماشین هستند، از جمله این افراد هستند.
ضمیمه پر و پیمان نیازمندیهای خراسان، از این جهت در مشهد کارکردی شبیه به نیازمندیهای روزنامه همشهری در تهران دارد.
۵. نام خراسان
خراسان نامی زیبا و با مسما برای روزنامه شهر مشهد، و حتی یک روزنامه کشوری است.
نام «خراسان» سرمایهای است که در اختیار این روزنامه قرار گرفته است.
اگر بخواهیم نگاهی کلانتر داشته باشیم، «خراسان» را حتی میتوان یک نام بامسما برای یک روزنامه بینالمللی که دامنه توزیعی در سطح ایران و افغانستان و تاجیکستان دارد، در نظر گرفت. خراسان بزرگ به منطقهای اطلاق میشود که اکنون بخشهای قابل توجهی از افغانستان و بخشی از تاجیکستان را در بر میگیرد.
در زمان مسابقات انتخابی جام جهانی فوتبال، تیم ملی فوتبال افغانستان بازیهایش را با شعار «شیرهای خراسان» (Lions of Khorasan) برگزار میکرد.
۶. صفحه حوادث
روزنامه خراسان در ۱۵ سال اخیر و با هیأت مدیره و مدیرمسؤولان جدیدی که داشته (کورش شجاعی و محمدسعید احدیان) تلاش زیادی کرد تا خود را به عنوان یک روزنامه تأثیرگذار سیاسی جا بیندازد. در برخی از موارد موفق بود و در برخی حوزهها و سرویسها هم ناکام بود. ولی برخی سرویسها و خدمات محتوایی روزنامه، از قدیمالایام برای مخاطبین مهم و خواندنی بود و جا افتاده است.
صفحه حوادث روزنامه خراسان از جمله این سرویسهاست.
خراسان از قدیم صفحه حوادث پر و پیمانی داشت. الان صفحه حوادث محدود به صفحه ۱۳ روزنامه است، ولی سالها قبل علاوه بر صفحه روزانه حوادث، یک صفحه دیگر با نام «پیگیری حوادث» هم حضور داشت که گزارشهای مفصلتری از ماجراهای مختلف جنایی و عبرتآموز را در اختیار خوانندگان قرار میداد.
همین الان هم درصد قابل توجهی از خوانندگان هستند که روزنامه را که میگیرند، اول از همه به سراغ صفحه حوادث میروند و این صفحه را کامل میخوانند و بعد اگر حس و حال و انگیزهای بود، بقیه روزنامه را هم ورق میزنند.
۷. ضمیمه هفتگی جیم
جیم یک ضمیمه هفتگی جوانانه رایگان است که روزهای پنجشنبه هر هفته در ۱۶ صفحه در اندازه نصف صفحات روزنامه منتشر میشود.
این ضمیمه هفتگی در راستای برنامههایی که روزنامه خراسان برای پر کردن شکاف نسلی و ارتباط با مخاطبین جوان و نوجوان داشت، در سال ۱۳۸۵ شروع به کار کرد و کماکان بدون وقفه منتشر میشود.
بعد از روزنامه خراسان، «جیم» احتمالا پر طرفدارترین خروجی مؤسسه خراسان است.
کمیکاستریپهایی که در صفحه آخر جیم درج میشود و کار کارتونیستهای مشهدی است، طرفداران زیادی دارد و احتمالا تنها کار کمیکاستریپ متداوم مطبوعاتی در شهرمان باشد.
۸. آموزش روزنامهنگاری
مؤسسه خراسان از سالها پیش دورههای کوتاهمدتی را برای آموزش روزنامهنگاری و خبرنویسی و گزارشنویسی مطبوعاتی برگزار میکرد.
کسانی که به کار روزنامهنگاری علاقهمند بودند، در این دورهها شرکت میکردند و فرصتی هم برایشان فراهم میشد که از نزدیک با ساز و کار تولید و انتشار روزنامه آشنا شوند.
این فعالیتهای پراکنده آموزشی، در سال ۱۳۹۳ متشکل شد و «مرکز آموزش تخصصی رسانه خراسان» تشکیل شد.
یک ساختمان مستقل برای این مرکز آموزشی در کوچه بغل روزنامه در بلوار سازمان آب تهیه شد و مدیریت آن را کورش شجاعی که به تازگی از مدیرمسؤولی روزنامه خراسان فراغت پیدا کرده بود، بر عهده گرفت.
در دو سالی که از عمر مؤسسه میگذرد، دورههای آموزشی متعددی در حوزه خبرنویسی، گزارشنویسی، مقالهنویسی، گرافیک مطبوعاتی و سایر موضوعات ژورنالیستی برگزار شده است.
دورهها کوتاهمدت هستند و معمولا در بازهای دو ماهه برگزار میشوند.
نگاه روزنامه خراسان به مقوله آموزش، نگاهی جدی است و جزو نقاط مثبت فعالیت این بنگاه مطبوعاتی است.
۹. غولهای زیبا
روزنامههای کمی در کشور هستند که خودشان دستگاه چاپ داشته باشند.
خریداری دستگاه چاپ روزنامه با توجه به اینکه نیاز به دستگاههای بسیار گرانقیمت چاپ رول دارد، از هر روزنامهای برنمیآید.
دو روزنامه شهر مشهد (خراسان و قدس) با توجه به سابقه بالا و پشتوانههای قدرتمندی که دارند، موفق به راهاندازی چاپخانههای چاپ رول اختصاصی برای خود شدهاند.
در سال ۱۳۶۶ اولین دستگاه چاپ رول تک رنگ خریداری شد.
در سال ۱۳۷۰ اولین دستگاه چاپ رول چهار رنگ یونیست از کشور آلمان خریداری و نصب شد.
در سالهای ۱۳۸۶ و ۱۳۹۰ دو مجموعه دستگاه چاپ رول یونیست که جدیدترین استانداردهای چاپ روزنامه دنیا را ارایه میکردند، در مجموعه «شهر چاپ خراسان» نصب شد.
«شهر چاپ خراسان» نام برند چاپی مؤسسه خراسان است که علاوه بر چاپ روزنامه خراسان و ضمایم متعدد آن، روزنامهها و نشریات دیگر شهر مشهد را هم هر روز چاپ میکند (روزنامه شهرآرا مدتی توسط شهر چاپ خراسان چاپ میشد و روزنامه اتفاقیه الان به صورت روزانه در این چاپخانه چاپ میشود).
با تجهیز چاپخانه به دستگاههای مختلف چاپ شیت و امکانات پیش از چاپ و پس از چاپ، خراسان سفارشات چاپی تجاری را هم دریافت میکند و به عنوان یک چاپخانه بزرگ (شاید بزرگترین چاپخانه مشهد) فعالیت میکند.
البته شرکتهای تبلیغاتی به دلایل مختلف چندان اقبالی به ارایه سفارشات چاپی به این مجموعه ندارند و بیشترین حجم سفارشات مربوط به کارهای مطبوعاتی است که از مشهد و شهرهای اطراف به شهر چاپ خراسان سفارش میشود.
داشتن چاپخانه اختصاصی برای چاپ روزنامه، امتیازات زیادی برای روزنامه دارد. یکی از مزایای فوقالعاده داشتن چاپخانه، بالا بردن ددلاین خروجی روزنامه است.
در حالیکه بقیه روزنامهها مجبورند در یک تایم مشخصی، مثلا ساعت ۹ شب صفحات را ببندند و برای تهیه خروجی لیتوگرافی، فایلها را به چاپخانه ارسال کنند، خراسان (و بقیه روزنامههایی که چاپخانه اختصاصی دارند) میتوانند این زمان را نیمه شب و حتی تا چند ساعت پس از نیمه شب به تعویق بیندازند.
به عنوان نمونه، در فینال یوروی امسال، بازی پرتقال و فرانسه و اهدای جام، تا حدود ساعت ۳ صبح طول کشید، ولی عکس اهدای جام در صفحه اول روزنامه ورزشی همان روز چاپ شده بود!
تحریریه عاشق این کار است. روزنامهای را به خواننده میدهید که خبرهای همان روز صبح را به شما میدهد.
روزنامههای دیگر با حسرت به روزنامه شما نگاه میکنند و در حالیکه دماغشان سوخته است، تیتر و عکسهای بیاتشده را برای انتشار در روز بعد آماده میکنند!
۱۰. سازمان بزرگ مطبوعاتی
«خراسان» بزرگترین سازمان رسانهای شرق کشور است. برخی شاید صداوسیما را بزرگترین سازمان رسانهای شرق کشور بدانند، ولی وقتی تأثیرگذاری رسانهای و میزان مخاطب و حجم تولیدات رسانهای را در نظر بگیریم، به این نتیجه میرسیم که خراسان یک سر و گردن بالاتر از تلویزیون و رادیوی مشهد قرار میگیرد.
مؤسسه فرهنگی خراسان در حال حاضر حدود ۵۰۰ نفر کادر تشکیلاتی در تحریره و کارهای اداری و چاپخانه و نهادهای وابسته دارد.
علاوه بر این افراد که حقوقبگیر و کادر مؤسسه هستند، حدود ۵۰۰ نفر را هم میتوان اضافه کرد که از راه همکاری با روزنامه ارتزاق میکنند، ولی به صورت تشکیلاتی جزو کارکنان مؤسسه محسوب نمیشوند. (مانند شرکتهای مختلف پیمانکاری که در حوزه جذب سفارش برای نیازمندیهای روزنامه فعالیت میکنند.)
مؤسسه خراسان هیأتامنای قدرتمندی دارد و البته پشتوانه بالایی هم دارد. به واسطه این موضوع، ارتباطات خوبی با نهادهای قدرت در شهر و در کشور دارد و در مقام قیاس با مؤسسات مطبوعاتی مستقل، با فراغ بال بالاتری میتواند فعالیت کند.
خراسان را میتوان یکی از درآمدزاترین مؤسسات مطبوعاتی ایران دانست. بنا بر قول مشهوری که هست، خراسان پس از روزنامه همشهری، پردرآمدترین بنگاه مطبوعاتی ایران است.
در فضای مطبوعاتی ایران مشهور است که «روزنامه خراسان» را سکوی پرشی برای روزنامهنگاران میدانند. بسیاری از چهرههای نامآشنای روزنامهنگار که در رسانههای تهران و بعضا در رسانههای خارج از کشور فعالیت میکنند، کارشان را از روزنامه خراسان شروع کردند. این موضوع، ظرفیت بزرگ ادبی شهر مشهد را نشان میدهد.

در رابطه با جریده یومیه خراسان بیشتر مینویسیم.