
در سه سال گذشته و با رایج شدن ادبیات و فضای استارتاپی و برگزاری حدود ۱۰ رویداد استارتاپ ویکند در شهر و کلی رویداد و نشست تخصصی مرتبط، بخش قابل توجهی از فعالین حوزهنرمافزار، متخصصین و علاقهمندان کسب و کارهای اینترنتی و دانشجویان، وارد فضای استارتاپی شدهاند.
صدها ایده مطرح شده است و دهها استارتاپ ریز و درشت در مشهد شروع به کار کردهاند. هر روز خبرهای جدیدی از ایدههای جدید و تیمهای تازهنفس به گوش میرسد. حالا وقت ورود فرشتهها است!
سرمایهگار فرشته کیست؟
سرمایهگذار فرشته (به انگلیسی: Angle Investor) یک فرد یا شرکت سرمایهگذار است که سرمایه مورد نیاز برای رشد و توسعه یک یا چند استارتاپ نوپا را فراهم میکند
بر اساس عرف فضای کارآفرینی دنیا، سرمایهگذاران فرشته معمولا کارآفرینان برجسته یا بازنشستههای باتجربهای هستند که با درک ریسک فضای استارتاپی و در عین حال درک موقعیتهای بسیار بالای رشد استارتاپها، روی استارتاپها سرمایهگذاری پرخطر انجام میدهند.
پرخطر به این معنی است که ممکن است یک سرمایهگذار روی ۱۰ استارتاپ رقم قابل توجهی را هزینه کند، ولی از یکی از آنها سودآوری داشته باشد.
بر اساس عرف استارتاپی، «سرمایهگذار فرشته» به ندرت در مباحث مدیریتی استارتاپ دخالت میکند.
نیاز به فرشتگان سرمایهگذار
استارتاپها برای رشد، نیاز به سرمایه دارند.
به صورت مشخص، استارتاپها نیاز گسترش ادبیات سرمایهگذاری خطرپذیر دارند. چیزی که جای خالی آن در مشهد به شدت احساس میشود.
تهدیدهای فضای استارتاپی
وارد شدن روایت «نفوذ» به ادبیات استارتاپی و امنیتی جلوه دادن این فضا توسط برخی رسانهها، تهدیدی جدی برای اکوسیستم کارآفرینی ایران است.
استارتاپهای ایران با هدف ایجاد ایرانی آبادتر و مستقلتر فعالیت میکنند و حرکت آنها به صورت ذاتی در جهت سیاستهای اقتصاد مقاومتی است (البته اول بیاییم اقتصاد مقاومتی را تعریف کنیم).
با توجه به ادبیات جدید و تأکید استارتاپها بر سبک زندگی مدرن برای اقشار متوسط به بالای جامعه، حساسیتهایی روی استارتاپها در برخی محافل رسمی ایجاد شده است. عملکرد اشتباه برخی از استارتاپهای ایران که نتوانستند مدل کسب و کارشان را به طور کاملا بومی ارایه کنند، این حساسیتها را تشدید کرد.
سرمایهگذار بیش از هر چیز به امنیت و آرامش روانی برای سرمایهگذاری نیاز دارد. وفتی میبیند که تیتر اول یک روزنامه یا سایت خبری بر علیه فضای استارتاپی است، از این فضا فاصله میگیرد.
راهکار پیشنهادی به دوستان فعال در فضای استارتاپی مشهد این است که تا حد امکان مدلهای کسب و کار را متناسب با شرایط بومی ایران و شهرمان پیاده کنند و روی کلیدواژههایی همچون «اشتغالزایی»، «اقتصاد دانشبنیان»، «توسعه اقتصادی» کار کنند و استارتاپهایشان را از دل این مفاهیم بیرون بیاورند.
ورود ادبیات سرمایهگذاری به اکوسیستم مشهد
در حوزه مالی استارتاپها، قبل از اینکه به «فرشتگان سرمایهگذار» برسیم، باید روی سرمایه مورد نیاز برای کشت ایده (Seed Fund) برای استارتاپهای نوپا صحبت کنیم.
هر استارتاپی برای اینکه مراحل اولیه ایده را جلو ببرد و اولین محصول قابل عرضهاش را آماده کند، نیاز به سرمایه دارد.
بر اساس روالی که در ایران مرسوم است، معمولا این سرمایه توسط خود بنیانگذار یا بنیانگذاران استارتاپ، دوستان، اضعای خانواده یا نهایتا دریافت وام انجام میشود.
یک استارتاپ نوپا با هزینهای در حدود ۱۰ الی ۲۰ میلیون تومان میتواند ایدهاش را به مرحله اجرا برساند.
شتابدهندههایی همچون آواتک بر اساس روال کاری که دارند، Seed Fund اولیه راهاندازی استارتاپهای تحت پوشششان را فراهم میکنند و آنها را به مرحلهای میرسانند که بتوانند استارتاپ را به «فرشتگان سرمایهگذار» معرفی کنند؛ و در قبال آن، درصدی از امتیاز استارتاپ (حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد) را به نام خود میکنند.
ادبیات شتابدهنده خصوصی مدتی است که در مشهد سر زبانها افتاده است، ولی هنوز شتابدهنده جدی در این حوزه در مشهد شروع به کار نکرده است.
برای اینکه موضوع بیشتر باز شود، لازم است که بحثها و نشستهای تخصصی با موضوع «سرمایهگذاری مالی در استارتاپها» و آشنایی سرمایهگذاران با موقعیتهای ویژه سرمایهگذاری در استارتاپهای بومی در مشهد راه بیفتد و این موضوع وارد گفتمان کارآفرینی شهر مشهد شود.
در تهران و برخی شهرهای دیگر این کار شروع کردهاند. امروز نشست کارآفرینی شیراز با حضور چهرههای شاخص استارتاپی را داشتیم و یکی از موضوعات شاخص پنلهای رویداد شیراز، سرمایهگذاری در استارتاپها بود.
جای خالی کارهای مشابه در مشهد به شدت احساس میشود.

عکس از: محمدحسین کیانیپور، برای مشهدمگ